Op een zonovergoten vakantiebestemming kun je aan de rand van een zwembad twee dingen doen: lezen of niet lezen. In het zwembad zijn de opties iets talrijker (alhoewel ...). Maar aan de rand koos ik dus voor de eerste optie omdat (er is dus nog wel degelijk een derde mogelijkheid) groepsanimatie in het gezelschap van luidruchtige noorderburen en / of slechtlachse communisten niet aan mij besteed is.
En wat leest een mens dan? Een mens leest eender wat, ik grasduin vooral in documenten, archieven en boeken allerhande die te maken hebben met ... (hoe kun je het raden !?) De Rechtvaardige Rechters. En zo stootte ik op een op het eerste zicht onbelangrijk fait divers, dat echter bij nadere studie serieus aan gewichtigheid wint. En wie ben ik om dat dan niet met jullie te delen ...? ;-)
We schrijven mei 1935. De Brabantse gemeente O.L.V. Lombeek staat in rep en roer! De oorzaak: verdwenen en teruggevonden houten beeldjes uit het 16e-eeuws Maria-retabel dat zich in de plaatselijke kerk bevindt. In de nacht van 10 op 11 oktober 1913 werden uit het retabel zes houten beeldjes gestolen. De kerkdeur (!) wordt 's ochtends open aangetroffen. In 1921 verdwijnen er weer een paar beeldjes en de koster van de kerk, die in 1923 zijn functie verlaat, wordt door de man in de straat aangeduid als de dief. Dit kan echter nooit bewezen worden.
Een van de grootste bewonderaars van het Maria-retabel was ... Frans Van Cauwelaert. Wanneer in 1930 de inrichters van de Tentoonstelling van Vlaamse Kunst te Antwerpen het retabel naar de sinjorenstad (of koekenstad) willen krijgen, wordt dit geweigerd door het Lombeekse kerkbestuur. Van Cauwelaert bemiddelt en onder gewapende begeleiding geraakt het retabel toch in Antwerpen.
In 1935 vindt in Ninove de huldiging van de vroegere pastoor-deken plaats. De toen 30-jarige Karel Van Cauwelaert, rijksambtenaar en neef van Frans (en tot voor kort diens kabinetssecretaris), schenkt aan de op rust zijnde priester drie houten beeldjes. Deze weigert echter het cadeau van Van Cauwelaert en stelt scherp: 'Ik aanvaard geen gestolen goederen!' Dit voorval komt aan de oren van burgemeester Motteux van Lombeek, die kan achterhalen dat het waarschijnlijk om gestolen beeldjes uit zijn kerk gaat. Hij eist dat Karel Van Cauwelaert de beeldjes teruggeeft, maar deze blijkt Oost-Indisch doof te zijn en laat de beeldjes waar ze zijn: op zijn kantoor in Brussel. Op 23 november 1935 geraakt het geduld van Motteux op en schrijft hij een brief aan de procureur-generaal van Brussel. In deze brief stelt Motteux dat hij vindt dat Karel Van Cauwelaert, op dat moment kabinetschef van minister Van Isacker, de beeldjes moet restitueren en ook zeggen hoe ze in zijn bezit kwamen.
Er wordt een onderzoek opgestart waarvan de leiding in handen is van de substituut procureur-generaal met de welluidende naam Walther Ganshof van der Meersch. Op 26 november 1935 worden de beeldjes in beslag genomen en na controle blijkt het wel degelijk om deze te gaan die in 1913 uit de kerk van O.L.V Lombeek gestolen werden. Ons land is nog maar pas min of meer bekomen van de nieuwslawine rond de diefstal van De Rechtvaardige Rechters en krijgt nu weer een fameuze persstorm over zich heen. Karel Van Cauwelaert krijgt (niet verwonderlijk) een platform in de kranten De Standaard (Frans Van Cauwelaert was mede-oprichter) en Het Laatste Nieuws (journalist Marcel de Ceulener leek in de zaak van De Rechtvaardige Rechters vaak informatie 'uit eerste hand' te krijgen). Van Cauwelaert schreeuwt zijn onschuld uit, zegt dat hij zelf burgemeester Motteux verwittigde (wat door verschillende bronnen wordt tegengesproken) en beweert dat een amateur-antiquair uit Ninove de beeldjes aantrof in een oude kast die toebehoorde aan een 'onbekende overledene'. De antiquair had ze aan Van Cauwelaert bezorgt 'ter restitutie', een taak die deze laatste dan blijkbaar niet echt ter harte had genomen ... Andere bronnen spreken dan weer van 'ter restauratie' (!). Kanttekening: in 1913 was Karel Van Cauwelaert acht jaar oud, Frans Van Cauwelaert 33.
Na de artikels die verschenen in De Standaard en Het Laatste Nieuws stopt de berichtgeving en daarmee ook blijkbaar het gevoerde onderzoek. Alles verdwijnt in de spreekwoordelijke doofpot en de beeldjes krijgen hun plaats weer in het retabel. Iedereen tevreden ... ?
Een van de bewuste houten beeldjes stelt de profeet Baruch voor. Het zogenaamde Boek Baruch telt zes hoofdstukken, waarvan het tweede (na de inleiding) getiteld is 'Belijdenis van Zonden' en het derde 'Gebed om Genade'. En een profeet is ... een visionair! ;-)
A.M.D.G.
Wesley
Geen opmerkingen:
Een reactie posten